Το γεωλογικό τμήμα είναι από τα νεώτερα του Μουσείου. Στελεχώνεται από τρεις επιστήμονες και δραστηριοποιείται στη μελέτη και προβολή της γεω-ποικιλότητας της ευρύτερης περιοχής της ανατολικής Μεσογείου με έμφαση στο Αιγαίο και την Κρήτη. Οι κύριοι τομείς δραστηριότητας είναι τα ιδιαίτερα γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, η τεκτονική, η διαμόρφωση του αναγλύφου και η εμφάνιση της ζωής. Το επιστημονικό προσωπικό του τμήματος συμμετέχει και εκπονεί μελέτες και διαχειριστικά σχέδια στοχεύοντας στην ανάδειξη του ρόλου του γεωλογικού υποβάθρου στη δημιουργία του φυσικού περιβάλλοντος και στην παρουσία της ζωής. Επίσης, συνεργάζεται με διεθνείς και τοπικούς ερευνητικούς φορείς και ιδρύματα για την εκπόνηση βασικών γεωλογικών μελετών. Παράλληλα, υποστηρίζει όλες τις εκπαιδευτικές, μουσειακές και άλλες δραστηριότητες του Μ.Φ.Ι.Κ. και του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Δραστηριότητες

Το τμήμα δραστηριοποιείται στην έρευνα (βασική και εφαρμοσμένη), στην εκπόνηση μελετών και προγραμμάτων, στην εκπαίδευση φοιτητών και άλλων ομάδων, στην έκδοση επιστημονικών και εκλαϊκευμένων εκδόσεων, και σε συνεργασία με άλλα τμήματα του μουσείου συμμετέχει σε διαχειριστικά σχέδια και μελέτες, σε εμπειρογνωμοσύνες, και δημιουργία εκθέσεων και άλλων προβολών του φυσικού περιβάλλοντος.

Η βασική έρευνα εστιάζεται σε τρεις τομείς:

  • Στη γεωλογική εξέλιξη του νοτίου Αιγαίου, καλύπτοντας θέματα τεκτονικής γεωλογίας, μεταμόρφωσης, στρωματογραφίας, και σύγχρονης γεωδυναμικής κατάστασης.
  • Στις μεταβολές του αναγλύφου και στην παλαιογεωγραφία, με έμφαση στη γεωμορφολογία, φυσική γεωγραφία, επιφανειακά νερά και περιβαλλοντική γεωλογία.
  • Στην παλαιοντολογική έρευνα και τη διεξαγωγή ανασκαφών στην Κρήτη, και κυρίως με την μελέτη των πλούσιων χερσαίων και θαλάσσιων φάσεων του Νεογενούς και του Τεταρτογενούς.

Η Εφαρμοσμένη έρευνα εστιάζεται σε θέματα προστασίας και ανάδειξης της γεωλογικής κληρονομιάς, στη διερεύνηση της επίδρασης του γεωλογικού υποβάθρου στους αρχαίους πολιτισμούς του νησιού και στην προστασία από το σεισμικό κίνδυνο.

Προγράμματα - μελέτες σε εξέλιξη

  • Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτη, Ευρωπαϊκό Γεωπάρκο. Το τμήμα υποστηρίζει επιστημονικά την ανάπτυξη του γεωπάρκου του Ψηλορείτη μέσα στο δίκτυο των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων.
  • Αξιολόγηση και ταξινόμηση των ρηγμάτων της Κρήτης, ομογενοποίηση και ψηφιοποίηση γεωλογικών χαρτών του νησιού, μέσα από το πρόγραμμα EMERIC 1 του ΙΤΕ - Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών.
  • Ανασκαφή Σητείας. Το τμημα διεξαγει συστηματικές ανασκαφές στην περιοχή της Γέλας, Αγίας Φωτιάς Σητείς στην Ανατολική Κρήτη, όπου ανακαλύφθηκαν απολιθωμένα οστά του Δεινοθήριου του γιγάντιου (Deinotherium giganteum).

Προγράμματα και μελέτες που υλοποιήθηκαν

  • Νεοτεκτονική μελέτη λεκάνης Ηρακλείου, Κρήτης. Η μελέτη εστιάστηκε στη γεωλογική και τεκτονική χαρτογράφηση της ευρύτερης λεκάνης του Ηρακλείου, στην ταξινόμηση και αξιολόγηση των διαφόρων ρηγμάτων και στην μορφολογική εξέλιξη της λεκάνης.
  • Αντισεισμική θωράκιση δήμου Χερσονήσου Κρήτης. Γεωλογική και τεκτονική χαρτογράφηση του δήμου στα πλαίσια της υλοποίησης προγράμματος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
  • Πρόγραμμα Terra-Dias: Χαρακτηριστικά του φυσικού περιβάλλοντος. Μελέτη και αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του φυσικού περιβάλλοντος στη νότια Κρήτη.
  • Αναγνώριση της προέλευσης πέτρινων νεολιθικών εργαλείων της Κρήτης. Ένα πρόγραμμα σε συνεργασία με αρχαιολόγους από την Αγγλία και τις Η.Π.Α. με στόχο την αναγνώριση κα εύρεση των πετρωμάτων από τα οποία προήλθαν πέτρινα εργαλεία των νεολιθικών και ύστερων χρόνων.
  • Παλαιοβοτανική μελέτη της περιοχής Βρυσσών Χανίων Κρήτης. Διατριβή σε μεταπτυχιακό τίτλο ειδίκευσης που εκπονήθηκε στο Βιολογικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης από τον κ. Ζηδιανάκη Ιωάννη.
  • Αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του φυσικού περιβάλλοντος Καλαμαύκας δήμου Ιεράπετρας Κρήτης. Πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου για την ανάδειξη και προβολή των γεωλογικών χαρακτηριστικών της ευρύτερης περιοχής της Καλαμαύκας.
  • Πρόγραμμα IKYDA: Μελέτη της τεκτονικής και στρωματογραφίας των λεκανών της κεντρικής Κρήτης. Συνεργασία και ανταλλαγή επιστημόνων με τα γεωλογικά τμήματα των πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης και Mainz.
  • Συνεργασία Μουσείων πανεπιστημίων YALE και Κρήτης: Παραμόρφωση και ροή ρευστών κατά τη μεταμόρφωση και δημιουργία των οροσειρών της Κρήτης. Σε συνεργασία με τον καθ. κ. Jay J. Ague του πανεπιστημίου YALE.
  • Αρχαιολογική έρευνα της ευρύτερης περιοχής της Πεδιάδας Ηρακλείου. Συμμετοχή σε αρχαιολογικό πρόγραμμα για τη διευρεύνηση της επίδρασης του γεωλογικού περιβάλλοντος στην ανάπτυξη των οικισμών και του πολιτισμού της περιοχής Πεδιάδας από τους Μινωικούς χρόνους και έπειτα.