GR4340001 - Ήμερη και Άγρια Γραμβούσα - Τηγάνι και Φαλάσσαρνα - Ποντικονήσι, Όρμος Λιβάδι - Βιγλιά
Χάρτης
Φωτογραφίες της περιοχής
Ποιότητα
Η περιοχή βρίσκεται στο βορειοδυτικότερο τμήμα της Κρήτης και περιλαμβάνει τη χερσόνησο Γραμβούσα, τα νησιά Ήμερη και Άγρια Γραμβούσα, καθώς και τη νησίδα Ποντικονήσι. Σχεδόν ολόκληρη η περιοχή αποτελείται από ασβεστολιθικούς βραχώδεις όγκους με απότομες πλαγιές και ενάλια σπήλαια, οι οποίες σχηματίζουν απόκρημνες ακτές, απρόσιτες από τη θάλασσα.
Το νησί της Ήμερης Γραμβούσας, η λιμνοθάλασσα του Μπάλου και η παραλία στα Φαλάσαρνα είναι δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί. Στην Ήμερη Γραμβούσα, σε απόκρημνο βράχο ύψους 137 μ., σώζονται τα ερείπια Ενετικού οχυρού. Οι νησίδες είναι ακατοίκητες. Οι κύριες χρήσεις γης στην περιοχή είναι αγροτικές.
Η χωρίς μέτρο ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων φαίνεται να είναι η σοβαρότερη ανθρώπινη όχληση για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Άλλες αιτίες διατάραξης και πίεσης των οικοσυστημάτων είναι τα θερμοκήπια και η χρήση παρασιτοκτόνων στα Φαλάσαρνα, καθώς και η υπερβόσκηση σε ολόκληρη τη χερσόνησο. Τέλος, είναι συχνό φαινόμενο η εμφάνιση πίσσας στις δυτικές ακτές, ένδειξη του ότι απορρίπτονται απόβλητα πετρελαίων από τα δεξαμενόπλοια που διέρχονται τη θάλασσα ανοιχτά της χερσονήσου.
Άλλα χαρακτηριστικά
Η βλάστηση είναι κυρίως φρυγανική. Τα νησιά εμφανίζουν σχεδόν τον ίδιο χαρακτήρα βλάστησης, με μεγαλύτερο ποσοστό βραχωδών και θαμνωδών χασμοφυτικών ειδών. Η παραλιακή ζώνη στα Φαλάσαρνα είναι εν μέρει αμμώδης και εν μέρει βραχώδης, με αμμο-αλοφυτική βλάστηση και μια εσωτερική βραχώδη περιοχή καλυμμένη από σχηματισμούς φρυγάνων και μακκί. Η βλάστηση κυριαρχείται από τα θαμνώδη πολυετή Sarcopoterium spinosum, Coridothymus capitatus, Callicotome villosa, Cistus creticus και Ballota pseudodictamnus, όπως επίσης και από νάνες μορφές σχίνων (Pistacia lentiscus) και χαρουπιών (Ceratonia siliqua). Αξίζει να σημειώσουμε την ύπαρξη της Anthemis glaberrima, σπάνιου και κινδυνεύοντος στενοενδημικού φυτού, που είναι είδος προτεραιότητας. Το σύνολο της περιοχής είναι σημαντικό για ενδημικά ή σπάνια είδη και υποείδη ερπετών και ασπόνδυλων. Επίσης, έχει μεγάλη σημασία για τα μεταναστευτικά πουλιά. Σπάνια και κινδυνεύοντα αρπακτικά όπως ο ασπροπάρης παρατηρούνται κατά τη μετανάστευση. Στα είδη προτεραιότητας που αναπαράγονται στην περιοχή περιλαμβάνονται ο μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) και ο θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis desmarestii). Επίσης φωλιάζουν ο αρτέμης, ο μύχος και ο πετρίτης. Όλη η περιοχή είναι πλούσια σε ερπετά, όλα απειλούμενα και νομικώς προστατευόμενα. Τα ασπόνδυλα (μαλάκια και ορθόπτερα) περιλαμβάνουν πολλά ενδημικά και στενοενδημικά είδη. Το σαλιγκάρι Albinaria pondika υπάρχει μόνο στη νησίδα Ποντικονήσι και πουθενά αλλού στον κόσμο, ενώ εδώ συναντάται η ακρίδα Poecilimon cretensis, ενδημική της δυτικής Κρήτης. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις για παρουσία της μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus) στα βόρεια τμήματα της χερσονήσου. Η λιμνοθάλασσα Τηγάνι συνιστά καταφύγιο και περιοχή αναπαραγωγής πολλών σημαντικών σπονδυλωτών και ασπόνδυλων θαλάσσιων ειδών.
Τεκμηρίωση
1) CORINE Information System. European Environment Agency. CORINE, Biotopes, 1991.
2) Patras University - Ministry of Environment, Physical Planning and Public Works. 1988. (Work Team: Economidou E. et al) Entopismos kai meleti ton ygroviotopon kai allon simantikon gia tin ornithopanida viotopon tis Kritis (Localization and study of wetlands and of other important for the birdfauna biotopes of Crete). Final report, Vol. 1, Patra. p. 384.
3) Ministry of Environment Physical Planning and Public Works. 1990. (Work Team: A. Legakis et al). Erevnitiko programma. Meleti ton akton tis kritis pou parousiazoun oikologikes diatarahes (Research Programme. Study of the coasts of Kriti that present ecological disturbances). Dept. of Biology. University of Crete, p. 228.
4) SIAKAVARA A. Unpuplished data.
5) Kypriotakis, Z. Unpuplished data.
6) Legakis A. (Editor) 1995 . Apeiloumena, Prostateyomena kai Endimika eidi Zoon tis Elladas (Threatened, protected and endemic animal species of Greece). Zoological Museum, University of Athens, p. 35.
7) The red data book of threatened vertebrates of Greece. Hellenic Zoological Society Hellenic Ornithological Society. Athens 1992.
8) Turland N.J., Chilton L. & Press J.R. 1993. Flora of the Cretan area. The Natural History Museum, London : HMSO
9) Valakos, E. Unpuplished data.
10) Vardinoyanni, K. 1994. Biogeografia ton chersaion malakion sto notio nisiotiko aigaiako tokso. Didaktoriki diatrivi. Panepistimio Athinon. (Biogeography of land snails in the south aegean arc. PhD Thesis. University of Athens.
11) Wettstein O. 1953. Herpetologia aegaea. Sber. oest. Akad. Wiss. math.naturw.Kl.Abt.l 162(910): 651833.
12) Helelnic Society for the Study and Protection of the Monk Seal (HSSPMS). 1995. Information and rescue network in Greece. (3.2.c)
13) Helelnic Society for the Study and Protection of the Monk Seal (HSSPMS). 1995. Survey of the centers and of the monk seal population in the Dodekanese region. Final report. EU Contract 4-3040.91.7808. p 19. (3.2.c)
14) Georghiou K. 1995. Checklist of Endemic, Rare and Threatened Plants of Greece. Draft. University of Athens. (3.3, 3.4, 4.2)
15) Morgan V & C. Leon. 1992. Datasheets of Flora species for revision of Appendix I of the Bern Convention. Volume IV. endemic taxa of Cyprus, Greece and Turkey Nature and environment. Nature and Envrionment. No 63 p. 106. Council of Europe, Publishing and Documentaion Service, Strasbourg. (3.2.g.)
16) Yannitsaros A. 1979. Prokatarktiki erevna gia tin prostasia tis chloridas kai tis vlastisis tis Lesvou (Towards the protection of the flora and vegetation of Lesvos: a preliminary study). I Fysis 18:15-25.
17) Tzanoudakis D. & Z. Kypriotakis. 1993. Allium platakisii, a new species of the Greek insular flora. Flora Med. 3:309-314.
Αναφορά: Natura 2000 φόρμα δεδομένων (αγγλικά), έκδοση βάσης 7 Φεβ 2014